Το Ιστορικό πλαίσιο


Η εμφάνιση και η πνευματική πορεία του Γιάννη Ρίτσου συμπίπτει με μια από τις πιο πολυτάραχες και δραματικές περιόδους της ελληνικής ιστορίας, από τις οποίες είναι ιδιαίτερα δύσκολο να δεχτούμε ότι δεν επηρεάστηκε. Όπως διαπιστώσαμε ήδη στο Χρονολόγιο πολύ νωρίς οργανώθηκε στο Κ.Κ.Ε. Η πρώτη του συλλογή εξάλλου με τον προκλητικό τίτλο Τρακτέρ δηλώνει, όπως υποστηρίζει ο R. Beaton, ότι ο ποιητής χρησιμοποιεί την ίδια την ποιητική παράδοση, στην οποία μαθήτευσε, για να χτυπήσει την αντίληψη που ήθελε την τέχνη αποκομμένη από κάθε πρακτικό και πολιτικό σκοπό.
Μέσα στην περίοδο κατά την οποία ο Ρίτσος φοιτά στις τελευταίες γυμνασιακές τάξεις ως την έκδοση της πρώτης του ποιητικής συλλογής συμβαίνουν στον ελληνικό χώρο συνταρακτικά γεγονότα: η Μικρασιατική καταστροφή και η επανάσταση του Πλαστήρα (1922), υπογράφεται η συνθήκη της Λωζάνης και η ανταλλαγή πληθυσμών (1923), στρατιωτικά κινήματα και η ανακήρυξη της Δημοκρατίας το 1924, η δικτατορία του Πάγκαλου δύο χρόνια αργότερα, το 1926, το κίνημα του Κονδύλη και η ανατροπή του Πάγκαλου, η Οικουμενική κυβέρνηση, η τετραετία Βενιζέλου (1928-1932), το κίνημα του Πλαστήρα και η δολοφονική απόπειρα κατά του Βενιζέλου το 1933 και τέλος η παλινόρθωση της μοναρχίας το 1935, ένα χρόνο μετά την κυκλοφορία του Τρακτέρ.
Στο διεθνή χώρο επίσης είναι εποχή οξύτατης κρίσης και σημειώνονται σημαντικά γεγονότα, όπως είναι ο θάνατος του Λένιν και η εσωκομματική διαμάχη που συνεπιφέρει (1924), η δικτατορία του Μουσολίνι στην Ιταλία το 1926, η οικονομική κρίση τόσο τη Δυτική Ευρώπη όσο και στις Ηνωμένες Πολιτείες (το γνωστό οικονομικό κραχ) την περίοδο 1929-1933, ο εμφύλιος πόλεμος στην Ισπανία και η επικράτηση του Φράνκο, η άνοδος του Χίτλερ στην εξουσία και η αφύπνιση της Κίνας. Το 1934 ξεσηκώνονται οι εργάτες στη Βιέννη, ενώ το 1935 η Ιταλία επιτίθεται εναντίον της Αιθιοπίας.
Η δεκαετία του τριάντα είναι ιδιαίτερα επώδυνη για την Ευρώπη, γιατί επιβάλλεται η ναζιστική τρομοκρατία στη Γερμανία, ενώ λίγο νωρίτερα είχε εδραιωθεί ο ιταλικός φασισμός που συνοδεύτηκε από την επικράτηση του Φράνκο στην Ισπανία το 1938. Τα γεγονότα αυτά δεν άφησαν ανεπηρέαστη την Ελλάδα, η οποία πλήττεται πλέον από την ανεργία και τον πληθωρισμό. Όλα αυτά θα επηρεάσουν τον ποιητή και θα περάσουν στην ποίηση της περιόδου 1930-19367